Ο Άμλετ της Σελήνης: Μια μπαλάντα για τους σκοτεινούς πρωταγωνιστές

 

«Πενθούσες με τους έρωτες γυμνός και μεθυσμένος,
γιατί με τους αθάνατους είχες λογαριασμούς» 

Ο Διονύσης Μαρίνος γράφει για τον «Άμλετ της Σελήνης» 

Το να γράψεις για τον Γιώργο Χειμωνά είναι να σαν επιδιώκεις να περπατήσεις στη θάλασσα. Υπήρξε ένας αθάνατος μεταξύ των θνητών. Ένα χθόνιο πνεύμα, άπιαστο για τις ανθρώπινες αισθήσεις. Η αχλή του μυστηρίου του εξακολουθεί και σήμερα να συνεγείρει και προκαλεί. Τα κείμενά του είναι χρυσάφι διπλοκλειδωμένο. Η παρουσία του στα ελληνικά γράμματα συνιστά μια ολότελα ξεχωριστή περίπτωση. Όσο για το τέλος του, δύσκολο σαν ανάποδη γέννα, ελάχιστα χρειάζεται να ειπωθούν.

Ο Μάνος Ελευθερίου, άνθρωπος που γνώριζε πολύ καλά τον Γιώργο Χειμωνά και την Λούλα Αναγνωστάκη, με τους στίχους του συγκεκριμένου τραγουδιού συγκεφαλαιώνει –όσο μπορεί να γίνει αυτό με στίχους που προορίζονται να τραγουδηθούν- όλη τη σκοτεινή δύναμη που κουβαλούσε ο Χειμωνάς. Η μετάφραση που έκανε στον «Άμλετ» του Σαίξπηρ, για να εξηγηθεί εν μέρει και ο τίτλος του τραγουδιού, είναι ολότελα διαφορετικός από όλες τις άλλες μεταφραστικές εκδοχές. Είναι ένας «Άμλετ» βγαλμένος μέσα από τα σπλάχνα του Χειμωνά.

Ο Θάνος Μικρούτσικος πήρε αυτούς τους στίχους, που έχουν τη δύναμη ενός ακραιφνούς ποιήματος, και τους μετέτρεψε σε μια μπαλάντα για εκείνους τους σκοτεινούς πρωταγωνιστές, που μπορεί να είναι βουτηγμένοι στη λάσπη αυτού του κόσμου, αλλά η μοίρα τούς έχει τάξει να κοιτάζουν τα αστέρια και τη σελήνη. Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι υποβλητικός σε κλιμακωτά κρεσέντο, σαν να ανεβαίνεις σκαλί σκαλί τα υπόγεια αυτού του κόσμου έως τη στιγμή της κορύφωσης. Η φωνή του Χρήστου Θηβαίου αλλού ακούγεται ως τρεμάμενος ψίθυρος κι αλλού σαν πληγωμένη υλακή. Οι μεταπτώσεις της φωνής και της μουσικής κλίμακας είναι σαν κυματοσυρμή, που αλλού σε αφήνει να αναπνεύσεις κι αλλού σε καταπίνει.

Ενδεχομένως, οι άνθρωποι που αγαπούν το τραγούδι ελάχιστα πράγματα γνωρίζουν για την αιτία που το γέννησε, αλλά και για τον άνθρωπο στον οποίο αναφέρεται. Δεν ξέρω αν τους σώζει η άγνοια. Συνήθως η άγνοια σκοτώνει –ή, στην περίπτωση του τραγουδιού, αφαιρεί όλα τα ζωτικά σημαινόμενά του.