Νυν και αεί: Το "Άξιον Εστί" του Γκάτσου και του Ξαρχάκου

 "Πρωτομαγιά, με τον σουγιά, χαράξαν τον φεγγίτη, και μια βραδιά, σαν τα θεριά, σε πήραν απ το σπίτι...".

Εννιά χρόνια πριν ιερουργήσουν στο θρυλικό "Ρεμπέτικο", ο Σταύρος Ξαρχάκος κι ο Νίκος Γκάτσος συναντιούνται σε έναν ακόμα ιστορικό δίσκο της ελληνικής μουσικής. Το Νυν και Αεί, με εξώφυλλο του Γιάννη Μόραλη, κυκλοφόρησε το 1974. Είναι ο πιο σπουδαίος, κατά τη γνώμη μου, δίσκος του Σταύρου Ξαρχάκου και το ομώνυμο τραγούδι, με την δωρική φωνή της Βίκυς Μοσχολιού, το πιο σπουδαίο από τα τραγούδια του. Αλλά πάνω κι από την μουσική του Ξαρχάκου είναι οι στίχοι του Γκάτσου που σε ανταριάζουν, καθώς περιγράφουν τις σκληρές εμπειρίες της μεταπολεμικής Ελλάδας.

Κι έτσι τραχιά και σκληρή όπως ήταν η μοίρα της Ελλάδας εκείνα τα πρώτα χρόνια, έτσι σκληρές και τραχιές, ωμές, είναι και οι λέξεις που χρησιμοποιεί ο Γκάτσος: ο σουγιάς, τα θεριά, ο φονιάς, η οχιά, ο χάρος, το βόλι, η μαύρη γη. Ο φόβος των ηττημένων του εμφυλίου για τον μπόγια, τον ληστή και τον φονιά, για τους δοσίλογους, δηλαδή, που περπατούσαν "με τον χάρο στο πλευρό". Αλλά και η ελπίδα τους πως θα έρθει η ώρα που θα πληρώσουν, εκείνη η ώρα που θα του δέσουν στον λαιμό του την τριχιά και θα του πατήσουν το κεφάλι σαν οχιά.

Ό,τι είναι το "Άξιον εστί" για τον Ελύτη είναι το "Νυν και Αεί" για τον Γκάτσο. Το βίντεο είναι από την εκπομπή "Μουσική Βραδιά", του Γιώργου Παπαστεφάνου, το φθινόπωρο του 1976 σε ένα αφιέρωμα για την Βίκυ Μοσχολιού.